Tekst: Marthe Van Campenhout
Jaarlijks sterven bijna 2000 mensen in Vlaanderen aan darmkanker. Dat zijn er gemiddeld 5 per dag. En het zijn er vooral te veel. Méér dan 90% van de patiënten bij wie de ziekte op tijd ontdekt wordt, kan volledig genezen. Het is dus van levensbelang om voldoende en op tijd te screenen. Dr. Luc Colemont nam afscheid van zijn carrière als maagdarmspecialist om dagelijks de strijd aan te gaan tegen darmkanker in Vlaanderen.
Voorkomen is beter dan sterven
Het gebeurt niet elke dag dat je een of meerdere levens kan redden door een artikel te schrijven. Toch verzekert dr. Luc Colemont mij bij het begin van ons gesprek dat dit zal gebeuren. “Darmkanker is -in tegenstelling tot veel andere kankers- de ideale ziekte om vroegtijdig op te sporen en te genezen. Om je een idee te geven: deze week zullen 161 mensen te horen krijgen dat ze darmkanker hebben. In veel gevallen gaat het dan al om een verder gevorderd stadium. Als arts is het enorm moeilijk om dit soort nieuws te moeten vertellen, vooral als je weet dat dergelijke scenario’s voorkomen hadden kunnen worden.”
Stop Darmkanker
Dr. Colemont werkte 28 jaar lang als maagdarmspecialist in het Sint-Vincentius ziekenhuis in Antwerpen en werd aan de lopende band geconfronteerd met darmkanker en de gevolgen ervan. Een tiental jaar geleden besloot hij met studenten actie te voeren tijdens de internationale darmkankermaand in maart. De campagne ‘Stop Darmkanker’ werd een groot succes. “Het is natuurlijk enorm fijn om darmkanker succesvol te kunnen behandelen als arts, maar de voldoening én de succesrate die je krijgt als je de ziekte vroegtijdig kan helpen opsporen, is nog veel groter,” aldus dr. Colemont. Hij kreeg de smaak te pakken en is sindsdien elke dag voor Stop Darmkanker in de weer.
Van project naar vzw
“Ik werkte toen ook nog in het ziekenhuis. Zodra mijn dagtaak erop zat, werkte ik aan campagnes of hield ik lezingen. Vaak was ik tot 1u ’s nachts in de weer. Een ritme dat op termijn niet vol te houden was. Ook mijn echtgenote vond dat er iets moest veranderen.” Op dat moment was dr. Colemont in contact met Marc Coucke. De ondernemer zorgde voor het nodige budget om het verhaal te financieren. Eind 2015 verliet Dr. Colemont het ziekenhuis. De vzw Stop Darmkanker kon enkele versnellingen hoger schakelen. “Samen met Bruno Mettepenningen kan ik me nu 100% focussen op de campagnes en alle nevenactiviteiten,” vertelt dr. Colemont. De missie is simpel: Vlaanderen ervan overtuigen dat het sterftecijfer van darmkanker drastisch kan dalen als meer wordt ingezet op vroegtijdige opsporing. Levens redden dus.
Creatief activist
Dr. Colemont omschrijft zichzelf als een creatief activist. “Een groot deel van de tijd gaat naar het geven van lezingen. Maar eigenlijk is dat maar het topje van de ijsberg. Sinds Covid-19 gebeurt dat hoofdzakelijk via Facebook live. Sedert april ben ik elke woensdagavond trouw op post. Ook tijdens de feestdagen bleven we kennis delen. Darmkanker neemt tenslotte ook geen verlof.” Ondertussen zijn webinars via Zoom en andere Team’s ook een normale zaak geworden. Voordien reisde de arts het hele land door, en stond hij zowel in afgelegen parochiezaaltjes als grote zalen voor 800 man. “Ik beschouw zo’n lezing als een optreden. Ik gebruik technieken zoals storytelling, om mijn publiek vanaf de eerste seconde te boeien. Het onderwerp waarover ik kom vertellen is nu eenmaal niet zo voor de hand liggend. Ik probeer er ondanks de onthutsende cijfers een positief verhaal van te maken. Want dat is het tenslotte ook: als je er op tijd bij bent, voorkom je dat je in de verkeerde statistieken belandt.”
De grote boodschap
De vzw doet echter nog veel meer dan dat. Zo wordt er al meer dan tien jaar dagelijks gepost op Facebook. Ook werd een stripalbum uitgebracht dat intussen een internationaal succesverhaal is geworden. Het hele jaar door worden verschillende campagnes gelanceerd, en er is ook een webshop waar je terecht kan voor merchandising, zoals mondmaskers, fleece dekentjes, diverse gadgets en heel wat boeken. Vorig jaar werd gestart met de podcast ‘De grote boodschap’, waarin heel wat mensen die betrokken zijn bij de vzw hun verhaal komen doen. “Vooral in tijden van Covid-19 was dit een mooi alternatief om veel mensen te kunnen bereiken. De 6 episodes van de podcast zijn nog altijd gratis te beluisteren op onze website,” vult dr. Colemont aan.
Poepsimpel
Een belangrijke mijlpaal waarbij ook dr. Colemont mee aan de kar trok, is het grootschalige bevolkingsonderzoek dat in 2013 door de Vlaamse overheid werd opgestart. Sindsdien krijgen mannen en vrouwen van 50 tot 74 jaar een uitnodiging om zich elke twee jaar gratis te laten testen op darmkanker. Dr. Colemont: “Men krijgt een doe-het-zelf pakketje thuisbezorgd waarmee men heel makkelijk een staal kan afnemen. In het pakket zit een cilindervormig buisje met een borsteltje. Het volstaat om dit enkele malen door de ontlasting te halen en dit terug in het buisje te stoppen. Poepsimpel dus.” (lacht).
Vervolgens stuur je je staal met de bijgevoegde omslag naar het labo, waar onderzocht wordt of er bloed in de stoelgang zit, dat je met het blote oog niet kan zien. “Wordt er bloed gevonden, dan is er nog geen enkele reden tot paniek, maar wordt wel verder onderzoek aangeraden,” legt dr. Colemont verder uit. “Darmkanker gaat trouwens altijd over de dikke darm. In de dunne darm komen kwaadaardige letsels slechts heel uitzonderlijk voor.”
Doe de test
Op dit moment neemt 51% van de Vlamingen deel aan de test. Dat dit een stuk beter kan, tonen bijvoorbeeld de cijfers uit Nederland. Daar neemt gemiddeld 70% van de bevolking deel aan de test. “Met onze campagnes richten wij ons vooral op de 49% van de Vlamingen die nog niet deelneemt. De belangrijkste reden is het gebrek aan informatie. Mensen weten vaak onvoldoende waarover het gaat of voelen zich niet aangesproken,” aldus dr. Colemont. “Sinds ik het ziekenhuis eind 2015 definitief verliet, staat de teller van mijn lezingen op 537. De inhoud verschilt soms, maar de afsluiter is altijd dezelfde. Het publiek roept samen in koor: ‘Doe de test’. Die boodschap blijft hangen.”
Wie overigens buiten de doelgroep valt, kan bij de apotheek altijd zelf een gelijkaardige test aankopen. “Voor minder dan 20 euro kun je een zelftest kopen waarmee je thuis aan de slag kan, een beetje zoals een zwangerschapstest.” legt dr. Colemont uit.
Elke maand darmkankermaand
In maart, de internationale darmkankermaand, wordt ook buiten vzw Stop Darmkanker extra aandacht gegeven aan darmkanker. “Maar dat is echt nog veel te weinig,” zucht dr. Colemont. “Als je naar de sterftecijfers kijkt, zou elke maand darmkankermaand moeten zijn. Ik vind het zelf bijzonder jammer dat de media zo weinig aandacht besteden aan dit thema. Het is logisch dat er veel over Covid-19 wordt gepraat, maar dat is niet de enige ziekte die je kan krijgen. De media zouden een enorm grote rol kunnen spelen in het verspreiden van de kennis over darmkanker. En zo dus levens redden. Ik blijf mijn warme oproep dus herhalen en stel mezelf heel graag beschikbaar om iedereen die dat wil te woord te staan.”
Rood vlees
Door je stoelgang te laten screenen, kun je darmkanker voortijdig opsporen en succesvol behandelen. Maar kun je het ook voorkomen? Dr. Colemont: “Gemiddeld is de kans dat je darmkanker krijgt 5%. Dit kun je echter terugdringen naar 3% door een gezonde levensstijl toe te passen die berust op 5 pijlers: rook niet, vermijd overgewicht, wees matig met alcohol, eet gezond en gevarieerd en voorzie voldoende beweging.”
Mogen we dan nog rood vlees eten? Want dat zou een van de grote boosdoeners zijn? “Daar heeft de WHO enkele jaren geleden nogal ongelukkig over gecommuniceerd, waardoor er heel wat paniek is ontstaan. Rood vlees mag zeker nog, maar met mate. Zelfs van af en toe een stukje salami zal je geen darmkanker krijgen. Veel belangrijker is dat je die vijf tips consequent toepast.”
Vier lezingen op een dag
Al meer dan 15 jaar hetzelfde verhaal vertellen, ook al gebeurt dit via wisselende kanalen en aan een gevarieerd publiek. Gaat dit op de duur niet vervelen? “Dat is een vraag die ik regelmatig krijg,” lacht dr. Colemont. “Tot nu toe is het antwoord ‘neen’. Sowieso pas ik mijn presentatie elke keer aan met de actuele cijfers, dus het is nooit helemaal hetzelfde. Bekende internationale spreker beweren trouwens dat een lezing alleen maar beter wordt als je ze 100 of zelfs 1000 keer geeft. Ooit heb ik door een fout in mijn agenda vier lezingen op een dag gegeven. Dat was wel een beetje te veel van het goede, want het vergt heel wat energie. Maar als je dan zoveel positieve feedback terugkrijgt van mensen die je hebt kunnen helpen, is die vermoeidheid meteen vergeten.”
Een wereld zonder darmkanker
Er is voor vzw Stop Darmkanker duidelijk nog heel wat werk aan de winkel. Dr. Colemont ziet de toekomst echter hoopvol tegemoet. “Mijn ultieme droom is een wereld zonder darmkanker. Ik hoop op een dag dag wakker te worden en vast te stellen dat het een zeldzame ziekte is geworden en er niemand meer aan moet sterven. Over tien à twintig jaar moet dat zeker haalbaar zijn.”
Wij hopen met dit artikel alvast mee een duwtje in de goede richting te geven.
Volg Stop Darmkanker
Voor meer informatie kan je terecht op www.stopdarmkanker.be