Kunst

‘Ik heb nooit een huis gekocht, wel vaak bijna’

Tekst: Rudolf Hecke

Foto’s: Jan Weynants

Waarom zou je ook als je zoals een slak je huis heel de tijd meedraagt? Wanneer talent en passie je dak, muren, vensters en deuren zijn, met uitzicht op de ganse wereld? Met dat verschil dat sopraan Elise Caluwaerts, onze nationale operatrots, er allerminst met een slakkengangetje tegenaan gaat. Ze schittert in operahuizen in Shanghai, Sydney, Kopenhagen, Rostock, Bazel, Zurich, Beijing en uiteraard in eigen land. Op een van de zeldzame momenten dat ze in België vertoeft, neemt ze de tijd om aan te schuiven bij auteur Rudolf Hecke voor een gesprek over de essentie: passie.

Past het woord ‘passie’ bij u?

‘Ik hoor van veel mensen die me kennen of leren kennen dat ik heel passioneel ben. Ik mag dat beamen anders kan je ook geen operazangeres zijn, want opera is passie.’

Wat is uw definitie van passie?

‘Passie is voor mij overgave. Het besef dat er iets gigantisch groots en prachtigs is in de wereld waarbij je denkt waw, ik hou hiervan. Mezelf daaraan toevertrouwen is een proces dat heel snel verloopt, waar ik niet bij stilsta of nadenk, zelfs niet weet… Passie komt uit het Latijn, lijden en bijgevolg ondergaan. De verstrengeling van pijn en plezier. Het wordt duidelijk als je luistert naar een symfonie van Beethoven, daarin zit alle leed en schoonheid dat in de wereld voorhanden is. Het gebeurt en overweldigt, je geniet er waanzinnig van. Het kan dat de ervaring zo intens en heftig is dat het ook teveel wordt, maar net dat is zo schoon, dat is passie. Wat de trigger tot de sensatie is, speelt trouwens geen rol, het kan evengoed de confrontatie met de Mont Blanc zijn, of een schilderij van Rubens. Het gevolg is altijd grootsheid. Passie is niet klein, niet rustig zitten en mediteren of een koffie drinken met een vriendin. Het is lamgeslagen worden door het meest fantastische dat mensen kunnen of de natuur kan verwezenlijken. Wat niet wil zeggen dat ik door mijn leven raas als een vuurbal, puur emo, ik denk ook veel na, ratio, het ene sluit het andere niet uit naar mijn mening.’

Treedt er gewenning op in die beleving?

‘Het blijft altijd even overweldigend. Elke keer als ik een schilderij van Gustav Klimt zie, slaat de grootsheid toe, daar zit geen slijtage op. Ik was laatst aanwezig bij de uitvoering van de derde symfonie van Beethoven door het Mechels orkest Casco Phil, uit het hoofd gedirigeerd door Benjamin Haemhouts. Ik ken dat stuk van binnen en buiten en toch kon ik mijn tranen niet bedwingen. Ik had een zitje op de eerste rij, wat maakte dat al die muzikanten waar ik occasioneel mee samenwerk me zagen huilen vanaf het podium. Dat voelde als een bizarre mix van gêne en verbondenheid [lacht].’

Passie wordt dus niet geremd door kennis ter zake?

‘Als een uitvoering niet zo heel goed is dan erger ik me snel. De eerste indruk bepaalt, die kan je niet overdoen, daar reageer je op. Maar als iets heel goed is, blijft de verbazing en overweldiging. Als klassieke muziek heel goed wordt uitgevoerd, overmant het gevoel dat ik hier niets meer aan toe te voegen heb. Ik ga wel op zoek naar steeds beter, iets fantastisch. Het verschil wordt gemaakt in de finesse.’

Kan je het uitdrukken als het raken aan wat er zou kunnen zijn buiten het bekende, het aanwezige, het benoembare?

‘Je zegt dat heel mooi, ik vind het ontroerend hoe je dat zegt, dat is het helemaal. Er is iets op de wereld wat ik niet kan benoemen, wat ons allemaal overstijgt. In wezen gaat het over onze essentie, gek genoeg is dat voor iedereen hetzelfde. Alle mensen zijn voor mij wezenlijk hetzelfde. We hebben dezelfde basisnoden en wat we willen is identiek. Maar we zijn ook allemaal wezens die nood hebben aan -er is zo’n modewoord- “Verbinding”, ik noem het liever “Omarmen”. Dat zit ook in rituelen als feesten, en een Belg kan heel goed feesten. Daar kan men nergens ter wereld aan tippen. Wat ik weet, is dat met het performen -ik breng muziek die vaak eeuwen oud is- mensen ontroerd en gepassioneerd worden en dat is iets wonderlijks. Daar wordt het diepmenselijke wat ons bindt blootgelegd en het is prachtig om daar de aanstoker van te kunnen zijn. Soms huilen mensen bij mijn concerten. Dat gaat mij niet onopgemerkt voorbij. Op zo’n moment besef ik dat ik iets kan aanraken, alsof het een luchtbel is die dan barst.